هویت ایرانی از منظر متفکرین اجتماعی

هویت ایرانی یکی از مهم ترین دل مشغولی روشنفکران ایرانی در دهه های اخیر بوده است به طوری که عموم ایشان درباره موضوع هویت ایرانی آثار متعددی ولی متفاوتی را نگاشته اند. علت تفاوت و گاهی اوقات تضادها دیدگاه ها درباره هویت ایرانی دغدغه اصلی این پژوهش بوده است. که این امر با توجه به تحولات اجتماعی دهه های اخیر ایران اهمیت مضاعفی به موضوع داده است. در چارچوب مفهومی تاکید می شود که هویت ایرانی از سه حوزه ایران ، دین و غرب متاثر است و نسبت اندیشه های متفکرین منتخب (رجایی، افروغ ، طباطبایی ، داوری ، سروش ، کچویان) با این سه حوزه اساس کار تحقیق خواهد بود.سوالات تحقیق نیز بر همین اساس شکل می گیرد. در سوال اول سعی می شود هویت از منظر متفکرین تعریف و نظرگاه آنان(فلسفی ، جامعه شناختی و... ) مشخص شود. درسوال بعدی به مقوله بحران در هویت ایرانی پرداخته و سپس به عناصر تشکیل دهنده هویت ایرانی توجه شد. و در نهایت تبیین سه عنصر ایرانیت ، دین و غرب و چگونگی رابطه های این سه عنصر و سهم شان در هویت ایرانی مهم ترین سوالات تحقیق بوده است. روش: در این تحقیق از روش تحلیل محتوی کیفی و تکنیک تلخیص مایرینگ استفاده شده و برای ارائه گزارش نیز روش مضمونی (تماتیک) به کار رفته است و مطالب در تم های مختلف بیان شد. یافته ها : همه متفکرین هویت را در معنای کیستی ایرانی که در برابر غیر معنا پیدا می کند می دانند. برخی مانند سروش ، رجایی و طباطبایی هویت ایرانی را دارای بحران و برخی دیگر مانند افروغ و کچویان این مطلب را نمی پذیرند. مهم ترین یافته پژوهش به نسبت غرب و دین بر می گردد ، به طوریکه علقه ایدئولوژیک متفکرین را تا حدودی مشخص می کند. کسانی که جهان بینی دینی دارند ، اصلی ترین مولفه هویت ایرانی را دین دانسته اند که در تمام حیات اجتماعی ایرانی حضور دارد و بر حفظ آن در تمامی عرصه ها تاکید دارند. در مقابل این گروه طباطبایی بر هویت متاثر از غرب و افرادی مانند سروش بر رجایی بر هویت متکثر و چندگانه ایرانی تاکید دارند ، که مولفه های آن هیچ ارجحیتی بر یکدیگر ندارند. ودر نهایت غرب را نه در مقابل دین بلکه در کنار هم تحلیل می کنند